Ci z nas, którzy opiekowali się  obłożnie chorym członkiem rodziny wiedzą,  jak trudne jest to zadanie. Nieustanne doglądanie chorego, jego pielęgnacja oraz  dbanie o potrzeby pochłania mnóstwo czasu, dlatego warto wykonywać te zadania tak, aby przynosiły oczekiwane efekty.

Dlaczego powstają odleżyny?

Wśród powszechnej opinii utarło się przekonanie, że odleżyny to skutek złej opieki lub jej braku. Niestety nawet przy skrupulatnej opiece u pacjenta mogą się one  pojawić, ponieważ jest to uzależnione od wielu czynników. Jednakże posiadając odpowiednią wiedzę w  większości przypadków odleżynom można skutecznie zapobiegać.

Odleżyny to nic innego jak uszkodzenie ciała na skutek długotrwałego uciskania tkanek między kośćmi a tkanką przylegająca do podłoża pod wpływem masy ciała. Ucisk powstaje pod ciężarem ciała chorego i mogą powstać w praktycznie każdym miejscu ciała choć można wyróżnić kilka miejsc, które są szczególnie podatne na ich wystąpienie.  Najczęściej odleżyny powstają przy kości krzyżowej, kości udowej, kostkach i piętach. Nieco rzadziej odleżyny występują przy łopatkach, kolanach, łokciach, potylicy i małżowinach usznych. Odleżyny mogą powstać również w wyniku stosowania cewnika lub sondy wewnątrz ciała pacjenta.

Jakie czynniki sprzyjają powstawaniu odleżyn?

Do głównych czynników sprzyjających powstawaniu odleżyn należą:
– długotrwałe przebywanie w łóżku spowodowane chorobą lub niepełnosprawnością;
– niewłaściwa pielęgnacja lub jej brak;
– zły stan zdrowia pacjenta wywołany niedożywieniem, nadwagą, niedokrwistością itp. lub chorobą np. cukrzycą, miażdżycą;
– zwilgocenie pewnych partii ciała związane ze zbyt wysoką temperaturą prowadzącą do nadmiernej potliwości lub stosowania złej jakości środków chłonnych do nietrzymania moczu;
– pościel wykonana ze sztucznych materiałów, które drażnią skórę i nie zapewniają odpowiedniej cyrkulacji powietrza;
– guziki, szwy, kawałki jedzenia na pościeli lub materacu.

Jakie są główne działania w profilaktyce odleżyn?

Pierwszą i podstawową zasadą w walce z powstawaniem bolesnych odleżyn jest rozpoznanie czynników przyczynowych i zastosowanie odpowiednich działań profilaktycznym. Są to:
– zmiana położenia chorego co 1-2 godziny;
– codzienne oglądanie skóry pacjenta oraz jej odpowiednia pielęgnacja;
– stosowanie środków wspomagających walkę z odleżynami, takich jak materace przeciwodleżynowe, poduszki, maści, opatrunki;
– odpowiednie żywienie;
– zachęcanie chorego do jakiejkolwiek aktywności z uwzględnieniem stanu jego zdrowia.

Nie ulega wątpliwości, że główna bronią  w walce z odleżynami jest jak najczęstsze odciążanie miejsc uciskanych i odpowiednie ułożenie pacjenta oraz zabezpieczanie miejsc narażonych na ucisk:
– na plecach – zabezpieczać łokcie, układając przedramiona na poduszkach lub klinach przeciwodleżynowych, pod pośladki podłożyć poduszki, a piety podeprzeć na podpórkach z gąbki
– na brzuchu – zabezpieczać kolana, podkładając pod uda poduszkę przeciwodleżynową
– na boku – włożyć między nogi poduszkę, aby zapobiec wzajemnemu ich przygniataniu się.